Forvarnarfræðsla þekkist vel sem fræðsla um það sem ekki má.  Ég á minningu af forvarnarfræðslu um eiturlyf, þar sem öllum nemendum í unglingadeildinni var hóað saman upp á sal til að horfa á myndband þar sem farið var yfir hvað fíkniefnin hétu og hvernig þau væru helst notuð. Svo sagði einhver töff týpa að hann hefði notað eiturlyf mikið, að þau væru hættuleg og vinir hans hefðu dáið.  Forvarnarfræðsla í þessum dúr kallast stundum stórslysafræðsla. Það á alla vega við þegar sett er á svið það skelfilegasta sem getur gerst.  Slík fræðsla á oft fyllilega rétt á sér, en mig langar samt að fá að koma með annan vinkil.  Fræðsla að þessu meiði má ekki af mínu viti vera á kostnað þess, að kenna börnum hvað er það besta sem getur gerst í lífinu. Við megum ekki vanrækja að kenna börnum færni til að vera farsæl, heil manneskja og hvetja þau til að blómstra, láta reyna á sína eigin hugmyndir og njóta þess að vera til á eigin forsendum.

Í dag er vitað að samvera með fjölskyldu, þátttaka í skipulögðu frístundastarfi og líf fullt af tilgangi og ábyrgð er besta forvörnin. Kannski væri sniðugt að fræða nemendur og forelda meira um það?  Kannski er hægt að nýta meira þá leið að bjóða gestum í heimsókn til bekkja og hópa, gestum úr nærsamfélaginu eða ættingjum nemenda.  Jafnvel einhverjum sem hefur verið farsæll, náð árangri, helgað sig ákveðnu verkefni og svo framvegis til að segja nemendum frá því hvernig hann sigraðist á hindrunum og hvað hafi nýst honum til að ná árangri.

Ef við trúum því að hamingja og vellíðan sé tilkomin vegna meðfæddra eiginleika og aðstæðna, er tómt mál að tala um að auka trú á eigin getu, auka bjartsýni, seiglu og hæfni í mannlegum samskiptum.  Við sem hins vegar trúum því að slíkt sé hægt að þjálfa, viljum meina að velferð sé  ákveðin afstaða og hugarfar.

Carol Dweck, þekkt kenningarkona í menntavísindum, heldur því fram að það megi flokka farveg þankagangs í tvo flokka, svokallað Festuhugarfar eða Vaxtarhugarfar. Festuhugarfar felur í sér að viðkomandi telur sér trú um að geta ekki lært margt nýtt og hefur litla trú á breytingum.  Vaxtarhugarfar felur hins vegar í sér að viðkomandi er tilbúin að lært eitthvað nýtt,  gera betur, vaxa með hverju verki og fá að sjá hlutina frá öðru sjónarhorni.  Samkvæmt Dweck er heillavænlegra að temja sér Vaxtarhugarfarið.  Kannski ber það merki um Festuhugarfar að trúa því að vellíðan og hamingja stafi að meðfæddu lunderni og aðstæðum sem við höfum lítil áhrif á.  Aðrir trúa því að velferð og hamingja sé afstaða.

Barbara Friedricsen er virtur sálfræðingur og rannsakandi og hefur sérstaklega rannsakað jákvæðar tilfinningar og jákvætt hugarfar. Niðurstöður hennar rannsókna eru í grófum dráttum þær að þegar við erum jákvæð, hugsum við öðruvísi. Við sjáum þá fleiri möguleika í stöðunni, erum sveigjanlegri í hugsun, meira skapandi og víðsýnni.

Komin er út athyglisverð kennslubók sem hentar vel fyrir þá sem trúa því að hægt sé að hafa áhrif á börn og viðhorf ungs fólks til góðra lífsvenja og uppbyggilegs lífs.  Bókin er gefin út af Námsgagnastofnun og heitir:  ,,Nám í skóla um hamingju og velferð ‘‘(2011) og er eftir Ian Morris, þýdd af Erlu Kristjánsdóttur fyrrum lektors við Menntavísindasvið Háskóla Íslands.  Bókin er áhrifamikil og sannfærandi og býður upp á auðveldar hagnýtar æfingar, aðferðir sem nýtist vel starfsfólki frístundamiðstöðva, skólastjórnendum og kennurum. Morris byggir sínar kennsluaðferðir á reynslunámi,  því að árangursríkara er að fá nemendur til að hreyfa sig heldur en að tala um gildi hreyfingar. Slíkt á einnig við um kennslu í velferð og vellíðan.  Þú temur þér ekki nýja lífshætti nema þú finnir áhrifamátt þeirra.  Bókin byggir á hugmyndafræðinni:  ,,menntun verður að vera meira en uppsöfnun þekkingar, hvort sem hún er vísindaleg, tæknileg, söguleg eða hvað annað.  Menntun á að snúast um hvernig á að lifa” (Matthieu Richard og Jean-Franzois Revel bl. 332 í The Monk and the Philosopher (1998)).

Gleymum því ekki að uppbyggilegar og góðar lífsvenjur eru besta forvörnin. Sjá http://kritin.is/2012/09/09/er-haegt-ad-kenna-okkur-ad-vera-hamingjusamari-a-jakvaedni-og-samhygd-erindi-i-forvarnarfraedslu/